Νικηφόρος Α΄ Κομνηνός Δούκας
Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
O Νικηφόρος Α΄ Κομνηνός Δούκας (1240 - 1297) ήταν Δεσπότης της Ηπείρου από το 1267/68 έως το 1297. Η Ήπειρος βρίσκονταν τότε μεταξύ των ιταλικών κρατών και τηςΒυζαντινής Αυτοκρατορίας και οι δύο ήθελαν να την εντάξουν στη σφαίρα της επιρροής τους.
Η ζωή του[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο Νικηφόρος ήταν ο μεγαλύτερος γιος του Δεσπότη Μιχαήλ Β΄ Κομνηνού Δούκα και της Θεοδώρας Πετραλίφαινας. Το 1256 παντρεύτηκε την εγγονή του Αυτοκράτορα της ΝίκαιαςΙωάννη Γ΄ Δούκα Βατάτζη, Μαρία. Το 1258 όμως η Μαρία πέθανε.
Τα επόμενα χρόνια ο Νικηφόρος συμμετείχε στις συγκρούσεις του πατέρα του με τον Μιχαήλ Η΄ Παλαιολόγος και κατά την Μάχη της Πελαγονίας, από κοινού υποχώρησαν πριν την έναρξή της. Αμέσως μετά η Ήπειρος καταλήφθηκε προσωρινά από τις δυνάμεις της Νίκαιας και ο ίδιος μαζί με τον πατέρα του βρήκε καταφύγιο στην Ιταλία, όπου ο βασιλιάςΜαμβρέδος της Σικελίας, του προσέφερε τμήματα ενόπλων προς ενίσχυση των μελλοντικών επιδιώξεών του στην Ήπειρο. Με αυτή την υποστήριξη ο Νικηφόρος βοήθησε τον πατέρα του στην ανακατάληψη της Ηπείρου, αλλά το 1264 υπέστη μία ακόμη ήττα από τον Μιχαήλ Η΄ οπότε και αναγκάστηκαν να συμμορφωθούν με τους όρους που τους έθεσε. Κάποιος από τους όρους προέβλεπε, ο Νικηφόρος να παντρευτεί την ανηψιά του Μιχαήλ Η΄, Άννα Καντακουζηνή.
Το 1267/68 ο Νικηφόρος διαδέχτηκε τον πατέρα του ως Δεσπότης, αλλά είχε να αντιμετωπίσει τον Κάρολο Α΄ της Σικελίας (των Ανζού), που εκθρόνισε τον Μαμφρέδο και κατέλαβε το Δυρράχιο το 1272. Όταν όμως οι Βυζαντινοί ήρθαν σε σύγκρουση με τον Κάρολο, ο Νικηφόρος συμμάχησε με αυτόν το 1276. Η συμμαχία Νικηφόρου και Καρόλου, καθώς και με τον ετεροθαλή αδελφό του, ηγεμόνα της Θεσσαλίας, Ιωάννη Α΄ Δούκα, είχε ως αποτέλεσμα ο Νικηφόρος να καταλάβει πολλές πόλεις, όπως το Βουθρωτό το 1278. Είναι οξύμωρο ότι ενώ είχαν συμμαχήσει με έναν καθολικό βασιλιά, ταυτόχρονα (Νικηφόρος και Ιωάννης) υποστήριζαν τις ανθενωτικές (ενάντια στην ένωση των εκκλησιών) κινήσεις εντός του Βυζαντίου, οι υποστηρικτές των οποίων κατέφυγαν στην Ήπειρο μετά από τις διώξεις του Βυζαντινού Αυτοκράτορα Μιχαήλ Η΄. Το 1279 ο Νικηφόρος αναγνώρισε την υποτέλειά του προς τον Κάρολο και του παρέδωσε το Βουθρωτό. Μετά την ήττα του Καρόλου από τους Βυζαντινούς, η βόρεια περιοχή του Δεσποτάτου (σημερινή Αλβανία) καταλήφθηκε από τους Βυζαντινούς. Η συμμαχία του με τον Κάρολο διαλύθηκε, όταν με τον Σικελικό Εσπερινό το 1282, που εμμέσως τον είχε στηρίξει διπλωματικά και οικονομικά ο Μιχαήλ Η΄, είχε ως αποτέλεσμα να χάσει τις κτήσεις του στην Σικελία και να αποσυρθεί από το προσκήνιο.
Όταν ανέλαβε Βυζαντινός Αυτοκράτορας ο Ανδρόνικος Β΄ Παλαιολόγος, το 1282, επανήλθε η Αυτοκρατορία στην Ορθοδοξία και ο Νικηφόρος σύναψε συμμαχία μαζί του. Στη ουσία όμως κυβερνούσε η σύζυγός του Άννα, που εμμέσως υποστήριζε τα βυζαντινά συμφέροντα, η οποία ταξίδεψε η ίδια στην Κωνσταντινούπολη για να κανονίσει τις λεπτομέρειες της συμφωνίας. Το 1284 η Άννα με βυζαντινές υποδείξεις, ανάγκασε τον Νικηφόρο να κηρύξει πόλεμο στον αδελφό του Ιωάννη της Θεσσαλίας. Ο πόλεμος αυτός είχε καταστροφικά αποτελέσματα και για τις δυο αντιμαχόμενες πλευρές. Η Άννα συνέχισε τις διαπραγματεύσεις για ένωση με το Βυζάντιο, οι οποίες δεν είχαν όμως αποτελέσματα.
Η αντιβυζαντινή αριστοκρατία της Ηπείρου έπεισε τον Νικηφόρο να αρχίσει διαπραγματεύσεις με τον Κάρολο Β΄ της Νεάπολης (Κάρολος ο Χωλός), κάτι που προκάλεσε την ένοπλη σύγκρουση με το Βυζάντιο, το 1291. Η συμμαχία με τον Κάρολο Β΄, αλλά και με τους υποτελείς του: τον κόμη της Κεφαλονιάς Ριχάρδο Ορσίνι και τον Πρίγκιπα της Αχαΐας, τον βοήθησε να αντιμετωπίσει τους Βυζαντινούς. Ο Νικηφόρος πάντρεψε την κόρη του Μαρία με τον κόμη της Κεφαλονιάς και την κόρη του Θάμαρ με τον γιο του Κάρολου,Φίλιππο Α΄ του Τάραντα. Αυτός ο δεύτερος γάμος έγινε το 1294 και ως προίκα ο Φίλιππος του Τάραντα πήρε πολλά παραλιακά κάστρα της Ηπείρου.
Αναπόφευκτα, υπήρξαν συγκρούσεις μεταξύ των Ελλήνων γαιοκτημόνων και των υπηκόων του Φιλίππου, αυτό έδωσε την ευκαιρία στον ανιψιό του Νικηφόρου και ηγεμόνα της Θεσσαλίας να επέμβει και να πολιορκήσει πολλά από τα κάστρα του Φιλίππου. Τελικά όμως σχεδόν όλα τα κάστρα παρέμειναν στην κυριαρχία του Φιλίππου και συμφωνήθηκε ειρήνη μεταξύ τους. Ο Νικηφόρος πέθανε λίγο αργότερα μεταξύ Σεπτεμβρίου 1296 και Ιουλίου 1298. Η χήρα του Άννα εξασφάλισε την διαδοχή του θρόνου στον ανήλικο γιο τουςΘωμά.
Γενεαλογικό δέντρο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Με την πρώτη σύζυγο Μαρία είχε μία κόρη την:
- Μαρία, που παντρεύτηκε τον Ιωάννη Ορσίνι, κόμητα της Κεφαλονιάς (1304-1317), οι οποίοι είχαν τους γιους: Νικόλαο Ορσίνι και Ιωάννη Ορσίνι, μετέπειτα Δεσπότη της Ηπείρου.
Με την δεύτερη σύζυγο Άννα Καντακουζηνή, ανηψιά του Μιχαήλ Η΄ Παλαιολόγου, είχαν δύο παιδιά:
- Την Θαμάρ, που παντρεύτηκε τον Φίλιππο Α΄ του Τάραντα, γιο του βασιλιά Κάρολου Β΄ της Νεάπολης.
- Τον Θωμά Κομνηνό Δούκα, που τον διαδέχτηκε ως Δεσπότης της Ηπείρου.
Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Ιστορία του ελληνικού έθνους. Εκδοτική Αθηνών 1980. Τόμος Θ΄, σελ. 260-261. ISBN 960-213-105-5.
- Φεουδαρχική Ήπειρος και Δεσποτάτο της Ελλάδας. Συμβολή στο Νέο Ελληνισμό. Ν.Γ. Ζιάγκος, Αθήνα 1974.
- The Oxford Dictionary of Byzantium, Oxford University Press, 1991 (αγγλικά).
- John V.A. Fine Jr., The Late Medieval Balkans, Ann Arbor, 1987 (αγγλικά).
| |||||||||||||||||
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου